آیت الله هادوی تهرانی، استاد دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در مراسم رونمایی از دستاوردهای پنج ساله و پایگاه تحقیقاتی و آموزشی مؤسسه مطالعات راهبردی علوم و معارف اسلام، با طرح این پرسش که نقش و وظیفه امام در زندگی ما و در دوران غیبت چیست؟، گفت: برخی می گویند ایشان واسطه فیض هستند؛ حرف این عده صحیح است ولی این یک مسؤولیت تکوینی است که امام واسطه خیرات و برکات از جانب پروردگارهستند و این همه نقش امام نیست.

وی افزود: پاسخ دیگری که مطرح می شود این است که شیخ طوسی فرمود: «اگر روزگاری علما بر موضوع نادرستی اجماع کنند، وظیفه امام است که به طریقی این اتحاد خلاف را بشکنند» اما همه می دانیم که این گفته هم نادرست است چراکه در دوران غیبت، این همه اشتباه و کارهای خلاف حق رخ می دهد و امام دخالتی نمی کنند یعنی اصلا امام وظیفه ندارند درجایی که همه علما توافق نظر بر موضوع نادرستی دارند، دخالتی کنند.

آیت الله هادوی تهرانی تصریح کرد: سه شأن برای ائمه معصوم مطرح است؛ بیان احکام الهی، ولایت به معنای مدیریت جامعه و امر و نهی  ولایی و قضاوت به معنای حل مخاصمات و صادرکردن حکم الهی. امام عصر (ارواحنا له الفدا) درحال حاضر هیچ یک از این سه شأن را هم انجام نمی دهند، پس مهم ترین وظیفه حضرت چیست؟.

عضو شورای بررسی متون علوم اسلامی وزارت علوم در پاسخ به سوال خود ابتدا به تصورات تخیلی و غیرواقعی از حضرت حجت(عج) اشاره و اظهار کرد: برخی از ما انتظار داریم حضرت با قدرت های ماوراء طبیعی کاری کنند و یا این که می پنداریم ایشان به شکل غیرعادی زندگی و دائما از ابزارهای غیبی استفاده می کنند در حالی که این عقاید خلاف واقع و گاها مخالف عقاید اسلامی است.

آیت الله هادوی تهرانی با بیان این که امام زمان(عج) تافته جدا بافته ای از پیامبران و از متن اولیا هم جدا نیستند، اظهار کرد: اگر این گونه بود همان ابتدا حضرت با اشارتی همه دشمنان را نابود و با اشارتی همه کفار را مؤمن و قیام می فرمود و این همه خون دل خوردن و مصیبت دیدن و ریاضت کشیدن هم نداشت.

وی در نقد یکی دیگر از باورهای اشتباهی که وجود دارد، به تصور استفادۀ امام زمان(عج) از اسباب غیر عادی در زمان ظهور اشاره کرد و گفت: اگر حضرت می‌خواستند از ابزار غیر عادی استفاده کنند چرا هزار و 141 سال صبر کرده‌اند، منتظر مانده اند و این همه خون دل خورده‌اند؟

وی افزود: وقتی قرآن برای پیامبران می فرماید: «قل إنّما أنا بشر مثلکم» و پیامبران عظیم الشأن را انسان های عادی که مانند همه مردم غذا می خورند، لباس می پوشند و زندگی می کنند، معرفی می کند، این نادرست است که ما حضرت بقیه الله(عج) را موجودی خارق العاده بپنداریم.

آیت‌الله هادوی‌تهرانی، پس از نقد برخی نوع نگاه ها به مهدویت، وظیفۀ امام زمان(عج) در زمان حضور ایشان را تشکیل حکومت جهانی اسلام عنوان کرد و در رابطه با شبهه‌هایی که به عمر طولانی این بزرگوار وارد می‌شود، بیان کرد: خداوند با الطاف خاص خود طوری حضرت را حفظ می‌کند که ظاهرشان در حدود 40 سالگی است.

وی با بیان اینکه نمونه‌ای از عمرهای طولانی در قرآن هم آمده که بر این اساس حضرت نوح(ع) فقط نهصد و پنجاه سال دوران نبوتش بوده است، افزود: در اسناد روایی ما هم هست که انبیاء بنی اسرائیل عمرهایی بیش از دو هزار سال داشته‌اند.

وظیفه اصلی امام زمان، فراتر از سه شأنی که همه انبیا و ائمه دارند، برپایی نظام جهانی اسلام است

این استاد دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم گفت: به نظر بنده این که ما حضرت را نمی بینیم به خاطر این است که امام زمان(عج) در حقیقت آن کسی نیستند که ما انتظار داریم ایشان را ببینیم و اصلا یکی از الطاف و نعمات خداوند به ما همین است که اجازه دیدن حضرت به ما داده نمی شود چرا که اگر می دیدیم که حجت بن الحسن (ارواحنا له الفدا) هم مانند ما زندگی می کنند، غذا می خورند و لباس می پوشند و غیره، ‌بعضا ایمان مان را به ایشان از دست می دادیم.

رئیس و مؤسس مؤسسه فرهنگی رواق حکمت خاطرنشان کرد: به عقیده بنده مهم ترین وظیفه حضرت، همین است که در عصر شناخته نشوند؛ این مسأله منکر شئون سه گانه حضرت به عنوان ولی معصوم نیست ولی هدف و وظیفه اصلی حضرت، فراتر از آن سه شأن و در وهله اول، برپایی نظام جهانی اسلام است. تفاوت حضرت مهدی(عج) با انبیا و اولیا هم همین است که برای بسیاری از پیامبران و امامان امکان حکومت مهیا نشد و یا در یک دوره کوتاه و محدود، حکومت جامعه در اختیار آنان قرار گرفت اما حضرت بقیه الله(عج) وظیفه دارند حکومت جهانی اسلام را برقرار کنند.

ابعاد حکومتی و مفاهیم بنیادی تشکیل حکومت از منظر اسلام

آیت الله هادوی تهرانی در ادامه به بیان ابعاد حکومتی و تبیین مفاهیم بنیادی تشکیل حکومت از منظر اسلام پرداخت و گفت: علی عبدالرازق مصری که دوره تحصیلات خود را در دانشگاه الازهر مصر گذرانده بود، اولین کسی بود که در جهان اسلام نظریه جدایی دین از سیاست را مطرح کرد کرد؛ از آن زمان و حتی پس از تکفیر او، این بحث ها ادامه دارد.

وی افزود: از سه رویکرد تاریخی، احکامی و کلامی می توان توانایی و رویکرد اسلام برای تشکیل حکومت را بررسی کرد؛ از منظر تاریخی، در دوره ای که  جزیرة العرب یک سرزمین بسیار عقب افتاده بود به گونه ای که هیچ یک از قدرت های بزرگ آن زمان نظیر ایران و روم و چین درصدد تسلط بر آن نبودند، دین مبین اسلام در این منطقه ظهور کرد و همین اسلام توانست قبایل وحشی جاهلی را به جایی برساند که در دوره طلایی اسلام شاهد گسترش علوم و فنون مختف و ظهور دانشمندان و فلاسفه و مشاهیر بزرگ در آن سرزمین هستیم.

عضو شورای بررسی متون علوم اسلامی وزارت علوم اضافه کرد: امروز هم به رغم همه تلاش هایی که از جانب غرب علیه اسلام و مسلمانان می شود، همه به توفیقات علمی مسلمانان و این که بسیاری از دستاوردهای علمی بشری متعلق به مسلمانان است، اعتراف دارند؛ به گفته شهید مطهری «ما در تاریخ هیچ دینی نمی بینیم که بر پایه یک کتاب دینی تمدنی شکل بگیرد و در سایه آن تمدن علوم پیشرفت کنند، این فقط در اسلام است».

بسیاری از احکام اسلام بدون حکومت قابل اجرا نیست

وی سپس به بیان وجهه احکامی اثبات حکومت اسلامی پرداخت و گفت: از منظر احکام، اجرای بسیاری از احکام اسلامی در گرو تشکیل حکومت اسلامی است. برای نمونه، نمازهای جماعت و نمازجمعه یک جایگاه حکومتی هستند و حکم لزوم اثبات عدالت امام جماعت، به معنی حکومت عدل در جامعه است؛ ثبوت هلال، روزه، امر به معروف و نهی از منکر، اجرای حدود الهی و قضاوت همه از ابواب حکومتی دین هستند. اساسا اسلام طوری است که بسیاری از احکام آن بدون حکومت قابل اجرا نیست.

آیت الله هادوی تهرانی، تشکیل حکومت اسلامی و پیاده سازی کامل بعد اجتماعی و حکومتی دین را تنها در قیام حضرت مهدی(عج) و در دوران ظهور ممکن دانست و خاطرنشان کرد: امام زمان(عج) با حکومت جهانی اسلام، همه وجهه های حکومتی و اجتماعی اسلام را محقق و هرآنچه را که در فقه و اخلاق آمده است برای جامعه به ارمغان می آورند.

آیت الله هادوی تهرانی با اشاره به نظریه اندیشه مدون در اسلام و نیز حکومت نوین اسلام بیان داشت: بی شک تنها فردی که قادر به برپایی حکومتی جهانی مبتنی بر قواعد اسلامی است، حضرت مهدی (عج) خواهد بود. از این رو می بایست با غلوهایی که گاه در بیان ویژگی های ایشان می شود برخورد نمود. چراکه این موضوع به ساحت دین خدشه وارد نموده و موجوب رواج موهوماتی می گردد که گاه با روایات و گفتار ائمه اطهار (ع) در تضاد است.

آیت الله هادوی تهرانی همچنین افزود: امروزه می بایست نسبت به ائمه اطهار (ع) شناخت و معرفت کافی کسب نموده و تنها در گفتار پیرو این بزرگواران نباشیم و پیروی از آنان را در اعمال خود دنبال نماییم. از این رو شایسته است باری دیگر و با معرفت و آگاهی به حق آنان به جایگاه این بزرگواران نظر نماییم تا بصیرت لازم را در پی عنایات الهی به دست آوریم.

وی ضمن به کارگیری نگاهی نو و سیستمی به مباحث اسلامی گفت: یکی از مقتضیات عصر کنونی نگاهی نو، سیستمی و مدون به موضوع بررسی دین می باشد. در این راستا می بایست مطالعات سیستمی و کشف ارتباط های منطقی میان مبانی مختلف دین صورت پذیرد. چنانکه حتی این موضوع مورد توجه علمای گذشته بوده است اما در قالب های خود. از این رو باید با رویکردی اثباتی به این موضوع نظر داشت و به تصویرسازی منظومه معارف اسلامی پرداخت.

گفتنی است، در پایان این مراسم از 17 نفر از محققان برجسته ای که در دورۀ سه سالۀ تربیت محقق این مؤسسه تحصیل کرده بودند با حضور آیت الله هادوی تهرانی، این استاد دروس خارج فقه و اصول حوزۀ علمیۀ قم تقدیر به عمل آمد[1].

دفتر آیت الله هادوی تهرانی