و چنانچه سيد حلّى رحمه اللّه فرموده:
كيف يلوى على الدّنيّة جيدا
لسوى اللّه ما لواها الخضوع‏
يعنى چگونه بر پستى سر خم كند در حالى‏كه جز براى خداوند خضوع نكرده است. (3)
نفس قدسيّه حضرتش از آن ابا فرمود، از براى حفظ حرّيّت خود و توحيد پروردگارش تمام هستى و دارايى را فدا، و اين سنّت كريمانه را براى احرار امّت استوار و از شوائب عصبيّت مذمومه تنزيهش فرمود، و از اين جهت است كه در تواريخ اسلاميّه صاحبان نفوس ابيّه را كه به اين سنّت مباركه رفتار و چنين فداكارى ها نمودند. «اباة الضيم» (4) و احرارشان ناميده، همه را خوشه چين آن خرمن و از قطرات درياى آن إباء و حرّيّت شمردند، و خود حضرتش (صلوات اللّه عليه و على المستشهدين بين يديه) هم، حرّ بن يزيد رياحى را بعد از خلع طوق رقّيّت و خروج از ربقه عبوديّت آل ابى سفيان و ادراك شرف حرّيّت و فوز به فنا و شهادت در آن ركاب مبارك، به منقبت علياى حرّيّتش ستود و به خلعت والاى «أنت الحرّ كما سمّتك أمّك، أنت الحرّ في الدّنيا و أنت الحرّ في الآخرة»(5) سر افرازش فرمود. (6)
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1). مجلسى، بحار الأنوار، ج 45، ص 7. (حضرت در پاسخ قيس بن اشعث كه از ايشان خواست با پسر عموهايش صلح كند و حكومت آنان را بپذيرد، فرمود: نه به خدا سوگند، دستم را مانند شخص ذليل و خوار به شما نمى‏دهم و مانند بردگان به نفع شما اقرار نمى‏كنم).
2). موسوعة كلمات الامام الحسين عليه السّلام، ص 425. (سخنان امام در منابع مختلف با تفاوتهايى نقل شده است. امام خطاب به مردم كوفه فرمود: « هرگز ما زير بار ذلت نمى‏رويم. خداوند و رسول او و مؤمنان و نياكان وارسته و دامنهاى پاك و بزرگان غيرتمند و انسانهاى بزرگوار آن را براى ما نمى پسندند، آرى نمى پسندند كه پيروى فرومايگان بر قتلگاه بزرگواران ترجيح داده شود»).
3). ديوان سيد حيدر حلّى، تحقيق على خاقانى، ج 1، ص 87.
4). كسانى كه از ظلم و ستم ابا داشته و گريزانند.
5). طبرى، تاريخ طبرى، ج 3، ص 30، امام به حرّ فرمود: تو آزاده‏اى چنانكه مادرت تو را حرّ ناميد، به خواست خدا در دنيا و آخرت آزاده‏اى.
6). ر. ك: تنبيه الأمة و تنزيه الملة، صص: 112-56 ، همچنين توفيق السيف، ضد الاسبداد، ص 266.