دين خاتم آخرين دين مُرسل است. به اين معنا كه بعد از ظهور چنين دينى ديگر مجال و امكانى براى ارسال رسولى ديگر و دينى تازه باقى نمى ماند. با اين وصف، دين خاتم، يعنى آخرين دين مُرسَل، كه پيام آورش اَفضَل الُرسُل و مخاطبانش همهى مردم از عصر نزول تا روز قيامت است، مىبايست اَكمَل الأديان باشد و تمام آنچه را كه بايد از دين نفس الامرى به وحى و نقل بيان گردد، در برگيرد و اگر چيزى از آن را شامل نشود، بايد آن چيز به گونهاى باشد كه عقل سليم آن را دريابد و از يافت آن عاجز، يا در مسير كشف آن راجل نباشد. پس كمال دين به اين معنا نيست كه دين براى هر پرسشى پاسخ دارد، تا اگر در مراجعه به دين براى سؤالات علمى خود جوابى نيافتيم، آن را دليلى بر عدم كمال دين بشماريم.
با اين وصف، تمام آنچه كه بايد از طريق وحى به آدمى مى رسيد، در دين خاتم وجود دارد و با ارسال چنين دينى، راه بر هر دين مُرسَل ديگرى بسته مىشود و سلسلهى اديان مرسل خاتمه مىيابد.
كمال دين يكى از شرايط خاتميّت مىباشد. شرط ديگر آن مصونيّت دين خاتم از تحريف است. اين مصونيت در اسلام از طريق دو عامل تأمين شده است:
1. منبع اصلى شناخت آموزه هاى دين، يعنى قرآن، مصون از تحريف است.(1)
2. روش معيار(2) اين منبع وجود دارد، اين روش همان مكتب تفسيرى اهل البيتعليهم السلام است كه توسط شاگردان آنان نسل به نسل تا به امروز منتقل شده و در قالب اجتهاد سنّتى و فقه جواهرى تجلّى پيدا كرده است.(3)
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
1) ر.ك: مهدى هادوى تهرانى، مبانى كلامى اجتهاد، صص 73 - 61.
2) مراد از «روش معيار» روشى است كه ساير روش ها با آن سنجيده و ارزيابى شود. با اين وصف، مكتب تفسيرى اهل بيتعليهم السلام اصول و قواعد ثابتى را عرضه مى كند كه در طول تاريخ به تناسب مقتضيات زمان در آن توسعه و تكامل صورت گرفته و مى گيرد، بدون آن كه قواعد و اصول مزبور دستخوش تغيير گردد.
3) ر.ك: مهدى هادوى تهرانى، پرسشها و باورها (جستارهايى در كلامجديد)، گفتار اول، بحث دين خاتم.